Te voet naar de Alta Canyon

De provincie Finnmark is de noordelijkste provincie van Noorwegen en is qua oppervlakte ruim 7000 km2 groter dan Nederland. Het gebied bestaat overwegend uit ongerepte natuur en is dun bevolkt; er wonen amper meer dan 75.000 mensen. De hoogvlakte Finnmarksvidda omvat een uitgestrekt gebied tussen Alta, Kautokeino, Karasjok en de Porsangerfjord en ligt op een hoogte van 300 tot 500 meter, grotendeels boven de boomgrens. Diverse soorten landschappen zijn hier te vinden en vandaag verkennen we op ons gemak het gebied Beskades, aan de rand van de immense Finnmarksvidda. Misschien lopen we wel helemaal tot aan de rand van de indrukwekkende kloof Alta Canyon. Ons lunchpakket nemen we mee en wie weet kunnen we ergens een kampvuur maken om koffie te koken.

Eenmaal terug bij Gargia Fjellstue hebben we tijd om wat te ontspannen en ’s avonds bereidt Fru Amundsen voor u een heerlijke, traditioneel Noorse maaltijd. Hopelijk staat ons daarna nog een mooie noorderlichtshow te wachten.

Alta – rotstekeningen en noorderlicht

Alta wordt ook wel Nordlysbyen ofwel ‘stad van het noorderlicht’ genoemd en sinds 1 januari 2000 maakt het noorderlicht deel uit van het gemeentelogo. Deze keuze werd vooral gemaakt tegen de achtergrond van het baanbrekende onderzoek dat hier al in sinds 1838 is verricht naar dit bijzondere lichtfenomeen. In 1899 bouwde de jonge professor Kristian Birkeland twee noorderlichtobservatoria, op de berg Haldde en op de Talviktoppen.

In de kerk van Alta – die de naam Noorderlichtkathedraal heeft gekregen – is de interactieve tentoonstelling Borealis Alta ingericht, gewijd aan de geschiedenis van noorderlichtonderzoek en de betekenis hiervan voor de stad Alta. De lijnen van deze kerk zijn even elegant als het noorderlicht zelf: het gebouw slingert zich als een spiraal langs de klokkentoren naar boven.

In de herfst van 1973 werden aan de oever van de Altafjord rotstekeningen ontdekt en sindsdien zijn er in vier verschillende gebieden zo’n 6000 tekeningen gevonden. Het grootste gebied ligt in Hjemmeluft, waar nu het Alta Museum is gebouwd. Tijdens ons bezoek aan dit museum maken we niet alleen een wandeling langs de velden met rotstekeningen maar hebben we ook alle gelegenheid voor de interessante tentoonstellingen over Alta, de Samen en het noorderlicht in het hoofdgebouw.

Rivierboot naar Sautso

In 1987 werd de Alta waterkrachtcentrale in gebruik genomen. De bouw van de stuwdam was zeer omstreden en heeft in de periode 1968-1982 tot protesten en politieke conflicten geleid. Samische belangen waren in het geding en de enorme consequenties van het stuwmeer voor natuur en milieu brachten talloze actievoerders op de been. Ondanks het hevige verzet heeft de overheid haar plannen toch doorgezet – zij het na flinke aanpassingen. Het Altaconflict is uiteindelijk een keerpunt geworden in de Samische strijd voor erkenning van hun rechten.

We rijden vandaag naar de stuwdam. Bij de ingang naar de waterkrachtcentrale hebben we uitzicht op de beroemde kloof Sautso die is gevormd toen de rivier zich een weg baande door de rotsen die hoofdzakelijk uit leisteen bestaan. De rivierkloof heeft een lengte van 10 kilometer en is ongeveer 400 m diep. Het is de grootste kloof van Noord-Europa.

We worden ontvangen door de Samische rendierhoudersfamilie Eira. Zij nemen ons mee op een rondleiding door de waterkrachtcentrale en na afloop varen we met een elvebåt – een traditionele houten rivierboot – stroomopwaarts naar het Samische dorp Masi (Máze). Johan Eira vertelt ons over zijn leven als rendierhouder en over de Samische cultuur. We sluiten het bezoek af met een gezamenlijke Samische maaltijd en rijden terug naar Gargia.

Zilversmeden in Kautokeino

Na het ontbijt nemen we afscheid van Gargia en rijden we landinwaarts naar het Samische dorp Kautokeino – een prachtige rit door een indrukwekkende natuur. In Kautokeino hebben we tijd voor een bezoek aan Juhls, een familie van zilversmeden. De eigenaren zijn sinds decennia gebiologeerd door nomadische volkeren en dat komt tot uiting in hun bijzondere collectie en wereldberoemde galerie. Juhls herbergt niet alleen een uitgebreide collectie zilveren sieraden die bestaat uit traditionele Noorse en Samische ontwerpen en zelfontworpen stukken gebaseerd op de natuur, u treft er ook een scala aan voorwerpen die nomadische culturen uit de hele wereld vertegenwoordigen.

In de loop van de middag vervolgen we onze reis over de Finnmarksvidda in oostelijke richting. Net voordat we de Finse grens bereiken, arriveren we in Karasjok waar we de komende 2 nachten zullen verblijven. Op de Karasjok Camping nemen we onze intrek in 2 huisjes met in totaal 5 2-persoonsslaapkamers. In het grootste huis gebruiken we gezamenlijk onze maaltijden. Het dorp Karasjok is gelegen aan de rivier Kárášjohka. Misschien hebben we aan het eind van de middag – of anders morgen – nog gelegenheid om naar de top van de skipiste te wandelen om te genieten van het uitzicht.

Sapmi en Sameting

Toen het Noorse parlement in 1978 het definitieve besluit nam tot de bouw van de energiecentrale bij de Altarivier hadden de uitgebreide protesten, acties en demonstraties veel aandacht gegenereerd voor de rechten van inheemse volken, zowel in Noorwegen als daarbuiten. Om tegemoet te komen aan de eisen van de Samen besloten de autoriteiten in 1987 tot de oprichting van een Samisch parlement. De eerste verkiezingen voor dit parlement vonden plaats in de herfst van 1989 en op 9 oktober van dat jaar kwam het parlement voor het eerst bij elkaar – in aanwezigheid van koning Olav V.

Het Samisch parlementsgebouw in Karasjok is 2 november 2000 officieel door de huidige koning Harald V geopend. De architecten Stein Halvorsen en Christian Sundby hebben een bijzonder gebouw gecreëerd in de vorm van een halve cirkel met twee verdiepingen – onder andere geïnspireerd op de traditionele Samisch lavvo. Vandaag zullen wij een bezoek brengen aan dit bijzondere gebouw, maar we zullen ons ook nader verdiepen in de Samische cultuur tijdens een bezoek aan het Samisch museum – waar onder ander andere een bijzonder collectie Samische kleding te zien is – en het openluchtmuseum Sapmi Park.

Versteende trollen

Vandaag rijden we naar het uiterste noorden! Bij Lakselv bereiken we de oever van de Porsangerfjord, met zijn lengte van 123 km de vijfde fjord van Noorwegen. We zullen tot aan Magerøy – het eiland van de Noordkaap – deze fjord blijven volgen.

Onderweg maken we nog een wandeling naar de bijzondere rotsformaties bij Trollholmsund. Volgens een Samische sage kwam er eens een groep trollen over de Finnmarksvidda. Toen ze aan de oever van de fjord kwamen, konden ze niet verder. Het liep al tegen het ochtendgloren en min of meer in paniek gingen ze op zoek naar een schuilplaats. Ze vonden echter geen grot die groot genoeg was en toen de eerste zonnestralen verschenen, veranderden ze op slag in steen. Het is een mooie wandeling naar deze versteende trollen, door een boeiend landschap van kalksteen. Overal vinden we prachtige – kleine – rotsplantjes en schitterende mossen.

Naarmate we verder naar het noorden rijden, wordt het landschap kaler en de begroeiing steeds lager. Het eiland Magerøy is tegenwoordig met het vasteland verbonden door een imposante combinatie van tunnels en bruggen. Deze verbinding is in 1999 officieel in gebruik genomen. Magerøy wordt gekenmerkt door steile kusten en weidse, open fjorden. Het hoogste punt is Gråkallfjellet op 417 m boven de zeespiegel. Langs de kust liggen verschillende vissersdorpen: Honningsvåg, Nordvågen, Kamøyvær, Skarsvåg en Gjesvær. In dit laatste dorp verblijven wij de komende 3 nachten in een huis met 2 appartementen.

Noordkaap

Tot 1956 – toen de weg naar de Noordkaap is aangelegd – arriveerden alle toeristen per boot en werd aangelegd aan de kade bij Hornvika, vanwaaruit ze de 300 meter hoge bergwand naar het Noordkaapplateau beklommen.

Hoewel wij vandaag Hornvika wel vanaf het water zullen zien – tijdens een boottocht met een RIB-boot langs de kust – hoeven we niet meer te klimmen om de Noordkaap te bereiken. Wij rijden via de weg naar dit bijzondere plateau, dat over het algemeen wordt beschouwd als het noordelijkste punt van Europa (71° 10ʹ 21ʹʹ NB) – en hoewel het punt Knivskjelodden net ietsje noordelijker ligt – is het een bijzondere ervaring om hier uit te kijken over de Noordelijke IJszee en te beseffen dat er niets dan water is tussen jou en de Noordpool.

Net als alle andere avonden houden we de noorderlichtactiviteit in de gaten. Wat zou het prachtig zijn dit fenomeen te kunnen bewonderen terwijl het boven het water en de eilanden danst.

Magerøy rond

Visserij en de daaraan gekoppelde visverwerkende industrie is op Magerøy de belangrijkste bron van inkomsten. Het grootste dorp is Honningsvåg. Hier – en in het nabijgelegen Nordvågen – woont en werkt het merendeel van de bevolking. Voor de Tweede Wereldoorlog woonde de bevolking veel meer verspreid over het eiland, maar tijdens de oorlog zijn alle huizen op Magerøy verwoest. Tijdens de wederopbouw is voor een zo groot mogelijke centralisatie gekozen. Behalve een bezoek aan Honningsvåg staan ook de vissersdorpen Kamøyvær en Skarsvåg op het programma.

Skarsvåg is het noordelijkste vissersdorp ter wereld en van hieruit wandelen we naar de rotsformatie Kirkeporten. Door de boogvormige opening kijken we over de Mefjord uit op de Noordkaap en de karakteristieke Noordkaaphoorn. De Samische naam voor de Noordkaaphoorn (een uitstekende, piramidevormige berg aan de oostkant van de Noordkaap) luidt Coarvi. Volgens de overlevering was dit voor de Samen een heilige plek en hier werden offers gebracht uit respect voor de goden en om een goede visvangst en een veilige overtocht voor de rendieren af te dwingen. Samen namen aan dat alles in de natuur bezield was en offerden vaak bij karakteristieke rotsformaties – sieiddit – omdat dit plaatsen waren waar de kracht van de goden zich manifesteerde.

Op Magerøy lopen in deze tijd van het jaar nog veel rendieren. Deze dieren behoren vooral toe aan rendierhouders uit Karasjok. In de loop van de herfst worden de dieren weer bij elkaar gedreven en zwemmen ze terug naar het vasteland. Dan trekken ze weer naar de winterweidegebieden op de Finnmarksvidda.

Hopelijk hebben we de laatste avond op Magerøy het geluk het magische noorderlicht nog eens te zien.

Fascinerende uitzichten

Vandaag zetten we koers naar het zuiden. We rijden via de E69 terug naar Olderfjord. Daar begint de nationaal toeristische route naar Havøysund, een dorpje aan de uiterste kust van Finnmark dat pas na de Tweede Wereldoorlog een welvarend vissersdorp is geworden.

De weg naar Havøysund is enorm gevarieerd en hoewel het hoogste punt van de weg maar een paar honderd meter boven zeeniveau ligt, krijg je toch het gevoel dat je door een verlaten berglandschap rijdt. Aan de ene kant hebben we uitzicht op de Noordelijke IJszee, aan de andere kant op grillige leisteenformaties. We rijden een stuk langs deze route in noordelijke richting; tot ongeveer halverwege Havøsund. Vanaf een van de onder architectuur aangelegde parkeerplaatsen maken we nog een mooie wandeling. Daarna rijden we via dezelfde weg terug naar de E69, maar het is beslist geen straf om zo’n mooie omgeving nog eens in tegenovergestelde richting te zien.

Onze laatste overnachting in het Hoge Noorden is in het hotel in Skaidi.

Nog een laatste keer Finnmarksvidda

Vandaag wacht ons nog een laatste rit over de Finnmarksvidda, voordat we afdalen naar de Altafjord.

Kort na het middaguur arriveren we bij de luchthaven waar om 14.30 uur de vlucht naar Oslo vertrekt. Vanuit Oslo reist u via Kopenhagen terug naar Amsterdam.

We hopen dat Noord-Noorwegen een onuitwisbare indruk heeft nagelaten en dat u met veel plezier op de reis terug kunt kijken.